Borsa Nedir?

Yeni Başlayanlar için 12 Maddede BORSA
Bu kelimeyi duymak kalp atışınızı hızlandırıyorsa borsa nedir tam olarak öğrenme vaktiniz geldi demektir.

1. Kelime olarak “Borsa Nedir?”

Borsa, ticari mal ve kıymetli evrakların alıcı ve satıcılar tarafından alınıp satıldığı yerdir. Kelime olarak tam karşılığı budur.
Biraz daha detaylandıralım. Burada halka açık şirketlerin hisseleri, tahviller, bonolar, fonlar ve emtia dediğimiz mallar işlem görür.
Yatırımcılar ise alıcı ve satıcılardan oluşur. Bir hisseyi alıcı almak için işlem yaparken, satıcı elindeki hisseden kârını almak için satar.

Bu işlemlerin her biri elektronik ortamda gerçekleşirken, aracılar emirleri piyasaya iletir. Alıcı en yüksek fiyatı, satıcı en düşük fiyatı belirler. Aracılar da bu emirleri alıp doğrudan piyasaya gönderirler.

Borsa bu şekilde arz ve talebin yaratılıp, fiyatların oluştuğu bir mekanizmadır. Karmaşıktır ancak basit bir mantığa dayanır. Belli kurallar etrafında çalışır ve ticareti gerçekleştiren alıcı ile satıcı arasındaki bağlantıyı kurar. NYSE, Nasdaq, Euronext Paris ve Borsa İstanbul; bunların her biri borsadır. Hepsinin kendine göre özellikleri vardır. Ayrıca gösterge endeksleri bulunur.


S&P 500, BIST 100 gibi endeksler, “borsa düştü, rekor kırdı” haberlerinin ana nedenidir. Çünkü bu endeksler, önemli şirketlerinin hisselerini takip eder. Bu hisselerde görülen hareket, endeksi hareket ettirirken, piyasanın genel durumu hakkında bilgi verir.
Bir yatırımcı olarak bilmeniz gereken en önemli konulardan birisi de budur. Endekslerdeki dalgalanmalara göre piyasa hakkında fikir sahibi olmanız mümkündür.

2. Borsanın Temel İşlevleri Nelerdir?

Borsa, halka açık şirketlerin hisselerine erişimin herkes tarafından sağlanabildiği yerdir. Alıcı ve satıcılar, bu hisseleri alıp satmak için burada buluşurlar. Belli bir denetim mekanizması da bulunduğu için güvenle paralarını değerlendirirler. Genel olarak 3 temel işlevi vardır. Bunlar; Hisse senedi alma: Günlük, bireysel veya kurumsal yatırımcı olmaları fark etmeksizin isteyen herkes hisse alabilir. Hisse senedi satma: Alım işlemi mümkün olduğu gibi belli bir kârın sahibi olduktan sonra satışın gerçekleşmesi için uygun ortamı sağlar.

Hisse senedi ihracı: Bir şirket para toplamak istediği zaman, mülkiyetinin bir kısmını borsada satmaya karar verir. Bu işleme halka arz denir. Şirket halka arz yoluyla hisselerini işleme açar. Bu şekilde hem şirket hem de yatırımcılar para kazanır. İşlevleri elbette bunlarla sınırlı değildir, ancak şimdilik bu kadarını bilmek yeterlidir.

3. Borsada İşleyiş Nasıldır?

İşleyişle ilgili en temel bilgi; fiyatlar düşükken satın alıp, fiyatlar yükseldiğinde satış yaparak kar elde etmektir. Peki, siz bu şekilde işleyen bir piyasada nasıl para kazanırsınız? En basit şekilde bunu bir alışverişle açıklayalım: Siz fiyatı indirim veya herhangi bir kampanya ile düşmüş ürünü 10 liradan aldınız. Bu ürünü internette veya başka bir yerde 15 liradan sattığınızı düşünelim. Aradaki 5 liralık fark sizin karınızdır. İşte borsada da aynı bu şekildedir.

Ayrıca bu alım ve satımı gerçekleştirmek için alıcı – satıcı aramanıza da gerek yoktur. Bu işi sizin için aracı kurumunuz yapmaktadır. Düşük fiyattan aldığınız bir hisse senedi veya altını, fiyatı yükseldiği zaman satarsınız. Alım – satım arasındaki fark sizin kârınızdır. Fiyatların ne zaman ve neden düştüğünü bilmek ise yapmanız gereken en önemli araştırmadır.

4. Borsada Fiyatlar Neden Düşer – Yükselir?

Borsada oluşan fiyatlar arz ve talep dediğimiz iki faktöre dayalı olarak değişiklik gösterir. Talep azaldığı ve arz fazla olduğu için fiyatların düştüğünü haberleri takip ederseniz duyarsınız. Üretimin fazla olması ama aynı oranda talebin olmaması nedeniyle fiyat düşüyor. Tam tersini düşünecek olursak; üretimin kısıtlı olduğu ve talebin fazla olduğu zaman fiyat yükselecektir. Arz ve talepte meydana gelen değişiklikler, bu şekilde fiyatların dalgalanmasına neden olacaktır. Elbette bu dengeyi etkileyen bazı faktörler vardır.

Kişi başı gelirin düşmesi veya yükselmesi, işsizlik oranının artması veya azalması, ülkenin ekonomik büyümesinde sorunlar, faiz oranları ve enflasyon gibi birçok neden kişilerin alım gücünü etkileyeceği için arz ve talebin değişiklik göstermesine neden olacaktır. Sizler de bu verileri öğrenerek ve gelişmeleri takip ederek fiyatların gelecekte nasıl değişebileceği hakkında kolayca yorum yapabilirsiniz.

5. Borsaya Yönelik Riskler Var mı?

Elbette burada da riskler vardır. Üstelik bu yatırımı yapıyorsanız hem uzun hem de kısa vadeli riskleri göz önünde bulundurmalısınız. Hisselerin fiyatları aniden yükselebildiği gibi düşebilir de. Bu durum borsanın risk unsurları içerdiğinin bir göstergesidir. Elbette ani hareketler devre kesiciler tarafından genellikle engellenir. Ancak bu durum portföyünüzü değiştirmeniz gerektiğini gösterir. Yatırım kararlarınızı almak için bu risklerin varlığını göz önünde bulundurmalısınız. Hiç risk yokmuş gibi hareket edemezsiniz. Sonuçta bu işe bir para yatırıyorsunuz ve diğer işlerde de olduğu gibi burada da her şey kötü bir şekilde sonlanabilir.

6. Borsa Nasıl Çalışır?

Borsa aslında bir açık artırma merkezi gibi çalışır. Fiyatların belirlenmesi açısından düşünüldüğünde bu hiç de yanlış olmayacaktır. Alıcılar mümkün olan en düşük seviyeden alım işlemini gerçekleştirmek isterler. Bu şekilde bir hisse için ödemeye razı oldukları bir fiyatı teklif ederler. Buna “en iyi alış teklifi” denir. Satıcılar da en yüksek fiyattan satarak kârlarını yükseltmeyi amaçlarlar. Satıcılar ellerindeki hisseyi satmaya istekli oldukları fiyatı teklif ederler. Buna da “en iyi satış teklifi” denir. Bu iki teklif arasındaki fark, spread olarak adlandırılır.

İki taraf ortada buluşmak için müzakere eder. Bu işlemlere aracılık eden firmalar da bu farktan ücretlerini alırlar. Hisse takibi yaparken, fiyatların hareket ettiğini görürsünüz. Bu almak veya satmak isteyen yatırımcı sayısıyla doğrudan ilgilidir. Aynı zamanda bu işlemlerin sayısı da hareketlilikte etkilidir. Hisselerin alış ve satış fiyatları arasında müzakere yoluyla bireysel bazda işlemler gerçekleşir.

7. Borsayı Kimler Kullanır?

Piyasada var olan önemli oyunlar şu şekilde sıralanabilir: Bireysel yatırımcılar: Bir aracılık hesabı üzerinden bireysel olarak alım satım gerçekleştiren yatırımcılardır. Borsacılar: Bu konuda eğitim almış, lisanslama sınavlarını geçmiş kayıtlı temsilcilerdir. Bu kişiler, yatırımcılar adına menkul kıymet alıp satabilirler. İşlemlerde aracı olarak varlık gösterirler. Aracı kurumlar, komisyonculuk işlemleri ve alım satımı gerçekleştirmek için müşterilerden belli bir ücret alırlar. Portföy yöneticileri: Yatırımcıların sahip olabileceği büyük portföyleri yönetirler. Bu nedenle büyük alım satımlar gerçekleştirirler. Daha sonra da bu portföyün yönetiminden sorumlu olurlar. Yatırım bankacıları: Şirketlerin hisselerini listelemesine yardımcı olurlar.

8. Borsada Nelere Yatırım Yapılır?

Borsayı genellikle hisselerle birlikte anıyoruz. Ancak daha birçok enstrümana ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar için farklı piyasa ve pazarları bulunmaktadır. Bu piyasaların altında toplanmış pazarlar ve çeşitli ürünler vardır. Bunların hepsi yatırımcıların kullanabildikleri enstrümanlardır. Kısaca yatırım yapılabilen enstrümanlar; hisseler, tahvil, bono, repo, eurotahvil, varant, borsa yatırım fonları, gayrimenkul sertifikaları, vadeli işlem sözleşmeleri, opsiyon sözleşmeleri.

9. Borsaya Nasıl Girilir?

Piyasayı tanıdığınız bu makale içerisinde borsaya nasıl girileceğinden de kısaca bahsetmek istiyoruz. İşlemlere başlamak için bir aracı kurumdan hesap açmanız gerekiyor. Bu hesap üzerinden yatırımlarınızı gerçekleştirirsiniz. Dolayısıyla hesapla ilgili tüm detaylara hakim olmayı ihmal etmeyin. Yatırım hesabını, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) sayfasından kontrol edeceğiniz aracı kurum ve bankalardan açtırmalısınız.

SPK’nın aracılık izni verdiği bir kurumla çalışmanız önemlidir. Hesabı açtırırken, çerçeve sözleşmesini ve risk bildirim formunu okuyup imzalamalısınız. Diğer sözleşmelerden farklı olarak bunları harfi harfine okumanızı öneririz. Bu aşamadan sonra hesabınız yatırım yapmaya hazır hale gelecektir. Yatırmak istediğiniz miktarda parayı yatırırsınız. Sonra ilgilendiğiniz hisseler varsa onları alıp satmaya başlayabilirsiniz. Eğer yoksa bir süre piyasayı ve sektörleri inceleyerek hangilerine yatırım yapmak istediğinizi belirleyebilirsiniz.

10. Neden Borsada Yatırım?

Belli bir geliriniz var ve bu gelir geçiminize ucu ucuna yetiyor. Gelir arttırma yolları arasında yatırım yapmak ilk sıralarda yer alıyor. İnternetten para kazanmak, çeşitli girişimlerle kendi işine sahip olmak, mevcut işi dışında uzman olduğu alanlarda ek işler yapmak gibi farklı yollarla gelir arttırılabilir. Elbette tüm bu konularda başarılı olabilmeniz için para yönetimi konusunda bilginiz olmalıdır. Aynı zamanda yatırım yaparak gelecekte değerlenen bir şirkete ortak olmak aklınızdan geçti mi? Altın, petrol veya dolar hakkında haberleri takip eden veya tarımla uğraşan bilinçli bir çiftçiyseniz; ilgilendiğiniz alanlara ait olan ürünlerin gelecek fiyatları hakkında az – çok bilginiz olacaksınız. Bir çiftçinin ektiği buğdayın ne kadar fiyattan satılacağınız bilmediğini düşünebiliyor musunuz? İşte bu basit bir borsa mantığıdır.

Çiftçi ürününü bugünden uygun koşulları yaratarak eker, biçer ve sular, gerekli olan tüm ilgiyi gösterir. Zamanı geldiğinde ve ekinleri büyüdüğünde artık satıp para kazanmanın vakti gelmiştir. Belki 1 liraya aldığı buğday tohumundan vadesi geldiğinde, 100 lira kazanmış olacak! Bugün fiyatlar düşükken ve gerekli uygun koşullar varken alımınızı gerçekleştirirsiniz. Vadesi geldiğinde yükselen fiyatlardan yatırım aracını satarak kar elde edersiniz. Bu aşamada yapmanız gerekenler ise bir çiftçinin verdiği emekten daha azdır. Özellikle ekonomik gelişmeler hakkında bilginiz varsa ve otomotiv, moda gibi ilgi duyduğunuz alanlar varsa; bu alanlara kolayca yatırım yapabilirsiniz.

Borsada ise geleceğin parlayan bir sektörüne, bu sektöre ait şirketin hisselerine yatırım yapmak; vadesi geldiğinde daha yüksek bir kazanç elde etmenizi sağlayabilir. Atmanız gereken ilk ve en önemli adım ise “borsa nedir” öğrenmek! Eminim, birçok kişi gibi sizlerde internette zaman geçiren insanlardansınız. Bu vakitte gelirinizi düzenli bir şekilde arttırmanızı sağlayacak bilgiler edinebilirsiniz. Borsa hakkında bilgileri internet üzerinden günümüzde kolayca alabilirsiniz.

11. Borsa Nasıl Öğrenilir?

Yatırımlarınızı borsada yapmak istiyorsanız bilgi ve deneyimsiz bu işin olmayacağını bilmelisiniz. Borsa eğitimi alıp, kendinizi geliştirebileceğiniz birçok kaynak bulunuyor. Kitaplar, videolar ve sanal hesaplar kullanabilirsiniz. Borsa hakkında bilgi veren birçok basılı kitap bulunuyor. Bunları okumanızı öneririz. Borsa kitapları size piyasa hakkında en temel bilgileri verecektir. Yatırım araçlarından işlemlerin gerçekleşme şekline kadar tüm detayları öğrenebilirsiniz. Youtube gibi platformlar ise borsa hakkında bilgi edinebileceğiniz videolarla dolu. Bunları izleyerek, işlemleri nasıl yapacağınızı örneklerle öğrenebilirsiniz. Videolar size işlemlerin detayları hakkında bilgiler verecektir. Videolardan bilgi edinirken dikkat etmeniz gereken şey, tüyo arayışına girmemenizdir.

Eğer videoda size X hissesini alın satın tarzı bilgiler veriyorlarsa onlara uymamanızı öneririz. Sizi borsaya hazırlayacak en iyi eğitim araçlarından birisi de sanal oyunlardır. Borsa üzerine yazılmış birçok oyun uygulaması bulunuyor. Örneğin; Ata Yatırım’ın AtaTradeBook isimli bir uygulaması var. Uygulamada 100.000 liralık sanal para tanımlı ve deneme işlemler yapmanıza izin veriyor. Bunun gibi daha birçok uygulama bulunuyor. Mutlaka bunlara göz atınız. Piyasa hakkında biraz da sosyal bilgiler edinmek için borsa filmleri izleyebilirsiniz. Bu filmler size borsada karşınıza çıkabilecek sorunları da anlatacaktır.

12. Borsada Nelere Dikkat Etmeniz Gerekiyor?

Borsada işlem yaparken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Her işin bir inceliği olduğu gibi doğal olarak borsada işlem yapmanın da inceliği vardır. İşte bu noktaları kısaca sizlerle paylaşmak gerekirse;
• Mutlaka bildiğiniz yatırım aracına yatırım yapın.
• Borç, kredi gibi geri ödenmesi gereken parayla borsaya girmeyin. Borsaya yatırdığınız parayı unutun ve elde edeceğiniz gelire göre hareket etmeyin.
• Size birisi “A hissesi kazandıracak” diyorsa, o hisseden uzak durun.
• Kendi yatırım stratejilerinizle işlemlerinizi yapın ve başkalarınızın kararlarınızı etkilemesine izin vermeyin.
• Fiyat grafiklerinin tepe ve dip noktalarından alım – satım yapmayın.
• Beklediğiniz hedefe ulaştığınız zaman “biraz daha beklesem daha çok kazanırım, biraz daha düşünce alırım” demeyin.
• Aceleci, sabırsız ve organize olamayan bir yatırımcı olmayın. Sabırlı olun, bir fırsatla karşılaştığınızı düşündüğünüz zaman acele etmeyin ve iyice araştırın.
• Çoğunluğun gittiği yoldan gitmeyin. Herkes satıyor veya alıyor diye sizde almayın, satmayın.
• Sürekli araştırın, gözlemleyin, analiz edin ve OKUYUN!

Finans Blog

Haber ve köşe yazıları için blog sayfamızı

Anlık gelişmelerden haberdar olmak için haber bültenimize abone olun.